Als je vanaf het strand naar Vasto kijkt, zie je meteen een imposante klokkentoren die majestueus over het hele middeleeuwse dorp zweeft en je vanaf de heuvel in de gaten houdt. Aan zijn voeten torent de grote kerk boven elk ander gebouw uit. Het is de kerk van Santa Maria Maggiore, opgenomen in de lijst van monumentale gebouwen in Italië en de trots van de stad.

Als u eenmaal in het dorp bent, kunt u vanaf de Corso via Santa Maria nemen. Eenmaal aangekomen op het gelijknamige plein, ziet u in plaats van de plechtige gevel die u zich had voorgesteld, de contouren van een bescheiden gebouw op u wachten met een klein portaal bovenaan een paar treden.

Eenmaal door de deur bevindt u zich in een kleine vestibule aan de voet van het rechter gangpad. Betreed de tempel en het grandioze middenschip zal voor u opengaan in al zijn neoklassieke pracht. Alleen dan zul je begrijpen dat de vorm aan de buitenkant werd verborgen door de immense klokkentoren die precies op de plek stond waar de gevel had moeten komen.

De collegiale kerk van Santa Maria Maggiore is een samensmelting van mysterie. Het werd geboren op de muren van een machtig fort, de “Battaglia” genaamd, waarin de nabijgelegen kerk van Sant’Eleuterio was opgenomen, een soort die al bekend was in de Karolingische tijd. Aan het begin van de 15e eeuw was het de bakermat van de Broederschap van de Gonfalone, van boetvaardige inspiratie.

In de kapel aan het einde van de rechterbeuk bevindt zich het relikwie van de Heilige Doorn, geschonken door Francesco Ferdinando d’Avalos. Volgens de populaire legende bloeit de doorn elk jaar als hij op de vrijdag voor Palms in processie door de straten van de stad wordt gedragen.

De markies Cesare Michelangelo, die schonk aan de kerkschilderijen van Veronese en de school van Titiaan, nu in de linkerbeuk, krijgt in plaats daarvan de relikwieën van San Cesario cadeau. Het skelet van de martelaar bevindt zich in een glazen kast in de crypte onder het koor. In dit geval gaat de legende dat de heilige in rugligging werd geplaatst en dat hij elke keer dat er een aardbeving op handen was een paar graden omhoog gaat. Als hij gaat zitten, zal hij de ineenstorting van de kerk aankondigen.

Aan het begin van de 19e eeuw werd de kerk beroofd van haar parochie en kapittel, die ze na meer dan een eeuw terugkocht. Desondanks werd het in de negentiende eeuw behouden en uitgebreid dankzij de toewijding van de d’Avalos, de broederschappen en de vrijmetselaarsbroederschap waarvan de symbolen zijn gevonden in het graf van graaf Wenceslas Mayo aan de voet van de rechter zijbeuk.