Jeśli spojrzysz na Vasto z jego plaży, od razu zauważysz imponującą dzwonnicę, która dumnie góruje nad całym średniowiecznym miasteczkiem, obserwując cię z wzgórza. U stóp dzwonnicy znajduje się wielki kościół, górujący nad każdym innym budynkiem. To Kościół Santa Maria Maggiore, wpisany na Listę Zabytkowych Budowli we Włoszech i dumy miasta.

Gdy dotrzesz do miasteczka, z głównej ulicy Corso De Parma możesz skierować się w stronę Via Santa Maria. Kiedy dotrzesz na plac o tej samej nazwie, zamiast uroczystej fasady zobaczysz sylwetkę skromnej budowli z małym portalem na szczycie kilku schodków.

Gdy wkroczysz przez drzwi, znajdziesz się w małym przedsionku u podstawy prawej nawy. Zrób krok w głąb świątyni, a wielka, centralna nawa otworzy się przed tobą w całej swojej neoklasycznej okazałości. Dopiero wtedy zrozumiesz, że jej kształt był ukryty na zewnątrz przez ogromną dzwonnicę, umieszczoną dokładnie tam, gdzie powinna być fasada.

Kollegialny Kościół Santa Maria Maggiore to skarbnica tajemnic. Został zbudowany na murach potężnej warowni znaną jako “La Battaglia”, która włączyła pobliski Kościół Sant’Eleuterio, sięgający epoki Karolingów. We wczesnym XV wieku był kolebką Bractwa Gonfalone, inspirowanego praktykami pokutnymi.

W kaplicy na końcu prawej nawy przechowywany jest relikwiarz Świętego Ciernia, podarowany przez Francesco Ferdinando d’Avalos. Popularna legenda głosi, że ciernie kwitną co roku, gdy są niesione w procesji w piątek przed Niedzielą Palmową przez ulice miasta.

Podarunek relikwii Świętego Cezarego jest zasługą markiza Cesarego Michała, który również podarował obrazy Veronese i dzieła ze szkoły Tycjana dla kościoła, znajdujące się obecnie w lewej nawie. Szkielet męczennika jest przechowywany w szklanej trumnie w krypcie pod prezbiterium. Legenda głosi, że święty jest układany w pozycji leżącej i że podnosi się o kilka stopni za każdym razem, gdy zbliża się trzęsienie ziemi. Gdy usiądzie prosto, zapowiada to zawalenie kościoła.

Na początku XIX wieku kościół został pozbawiony swojej parafii i kapituły, które odzyskał po ponad wieku. Niemniej jednak w XIX wieku był utrzymywany i rozbudowywany dzięki oddaniu rodziny d’Avalos, bractwom i braterstwu masońskiemu, których symbole można znaleźć w grobowcu hrabiego Venceslao Mayo u podstawy prawej nawy.